Surah At-Tawbah (Sura ta 9 – Tuba, Rarraba) ta haifar da tattaunawa tun lokacin da ta tattauna Jihadi, ko gwagwarmaya. ayoyi suna ba da jagoranci ga yaƙin zahiri don haka akwai tafsiri daban-daban daga malamai daban-daban. Suratun Taubah da suka yi magana a kan haka su ne:
Ku fita da yãƙi kunã mãsu sauƙãƙan kãyã da mãsu nauyi, kuma ku yi jihãdi da dũkiyõyinku da kuma rãyukanku a cikin hanyar Allah. Wancan ne mafi alhẽri a gare ku, idan kun kasance kunã sani.
Dã yã kasance wata siffar dũniya ce: makusanciya, da tafiya matsakaiciya, dã sun bĩ ka, kuma amma fagen yã yi musu nĩsa. Kuma zã su yi ta yin rantsuwa da Allah, “Dã mun sãmi dãma, dã mun tafi tare da ku.” Sunã halakar da kansu (da rantsuwar ƙarya) ne, kuma Allah Yanã sanin lalle, haƙĩƙa, sumaƙaryata ne.’
Surah 9:41-42 (Taubah)
Tsawatarwa a cikin At-Tawbah aya ta 42 ta zo ne domin da a ce tafiya zuwa yakin ya kasance cikin sauki da sun bi, amma masu son yin ‘kokari’ su kan bace a lokacin wahala. Ayatu mai nasara tana rubuta uzuri da tattaunawa na waɗannan mabiya rabin zuciya. Sannan suratun Tawbah ta bada wannan tunatarwa
Ka ce: “Shin, kunã dãko ne da mu? Fãce dai da ɗayan abũbuwan biyu mãsu kyau, alhãli kuwa mũ, munã dãko da ku, AllahYa sãme ku da wata azãba daga gare Shi, kõ kuwa da hannayenmu. To, ku yi dãko. Lalle ne mũ, tãre da ku mãsu dãkon ne.”
Suratul 9:52 (Taubuh)
Shawarar ta zo ne saboda a al’ada akwai sakamako biyu masu yiwuwa: Mutuwa (Shahada) ko nasara. Amma fa idan gwagwarmayar ta yi yawa har sakamakon biyu ya zo – duka biyun shahada DA nasara. Wannan ita ce gwagwarmayar da Annabi Isa al Masih (A.S) ya fuskanta a doguwar tafiyar da ya yi zuwa Kudus – tare da isarsa can a lokacin jinjirin wata ko hilal don cika annabce-annabcen da annabawan Zabur suka bayar tun daruruwan shekaru da suka gabata.
Shigar Urushalima
Suratul Isra’i (Suratul Isra’i 17 – Tafiyar Dare) sananne ne tun lokacin da ta yi bayanin tafiyar dare da Annabi Muhammad SAW ya yi, inda ya zo shi kadai daga Makka da daddare a kan wani Buraq mai tashi yana shiga Kudus. Suratul Isra’i tana cewa:
Glory to (God) Who did take His servant for a Journey by night from the Sacred Mosque to the farthest Mosque, whose precincts We did bless,- in order that We might show him some of Our Signs: for He is the One Who heareth and seeth (all things).
Suratul 17:1 (Isra)
Isa al Masih SAW yana tafiya daidai wurin da Tafiyar Dare. Amma Isa al Masih yana da wata manufa ta daban. Maimakon a nuna masa Alamu, Isa al Masih ya shiga Urushalima nuna Alamu. Don haka sai ya zo bainar jama’a da rana maimakon dare, ya hau jaki maimakon Buraq. Ko da yake ba za mu yi tunanin cewa yana da ban sha’awa kamar zuwan Buraq mai fuka-fuki, zuwansa Urushalima zuwa Haikali a ranar a kan jaki alama ce bayyananna ga mutane. Mun bayyana yadda.
Annabi Isa al-Masih (a.s) ya kasance ya bayyana aikinsa ta wurin ta da Li’azaru zuwa rai kuma yanzu yana kan hanyarsa ta zuwa Kudus (Al-Quds). An yi annabcin yadda zai zo shekaru ɗaruruwan da suka shige. Linjila ya yi bayanin:
Kashegari babban taron da suka zo idi, da suka ji Yesu yana zuwa Urushalima, suka ɗaɗɗauko gazarin dabino suka firfita taryensa, suna ta da murya suna cewa,
“Hosanna!
Albarka ta tabbata ga mai zuwa da sunan Ubangiji,
Sarkin Isra’ila!”
Da Yesu ya sami wani jaki sai ya hau, yadda yake a rubuce cewa,
Kada ki ji tsoro, ya ke ‘yar Sihiyona,
Ga sarkinki na zuwa
a kan aholakin jaki!”Da fari almajiransa ba su gane abin nan ba, amma bayan an ɗaukaka Yesu, suka tuna abin nan a rubuce yake game da shi, har ma aka yi masa shi.
Taron da yake tare da shi sa’ad da ya kira Li’azaru yă fito daga kabari, ya tashe shi daga matattu, su suka riƙa shaidarwa da haka. Shi ya sa taron suka fita taryensa, don sun ji ya yi mu’ujizan nan. Sai Farisiyawa suka ce wa juna, “Kun ga! Ba abin da muka iya! Ai, duk duniya tana bayansa.”
Yahaya 12:12-19
Shigowar Isa al Masih – cewar Dawud
Tun daga Dawud (A.S), sarakunan Yahudawa na dā suna hawa dokinsu na sarauta kowace shekara kuma su ja-goranci jerin gwanon mutane zuwa Urushalima. Isa al Masih ya sake kafa wannan al’ada lokacin da ya shiga Kudus yana kan jaki a ranar da aka fi sani da Palm Lahadi. Jama’a sun rera wa Isa al Masih wakar Zabur kamar yadda suka yi wa Dawud:
Ka cece mu, ya Ubangiji, ka cece mu!
Ka ba mu nasara, ya Ubangiji!Allah yakan sa wa wanda ya zo da sunan Ubangiji albarka!
Daga Haikalin Ubangiji muke yabonka!
Ubangiji shi ne Allah,
yana yi mana alheri,
Ku ɗauki hadayunku ku yi ta idi,
Ku ɗaura su a zankayen bagade.Zabura 118:25-27
Mutanen suka rera wannan tsohuwar waƙa da aka rubuta wa sarakuna domin sun sani Isa ya ta da Li’azaru, don haka suka yi murna da zuwansa Urushalima. Kalmar da suka yi ihu, ‘Hosanna’ na nufin ‘ceto’ kamar yadda Zabura 118:25 ta rubuta tun da farko. Menene zai ‘cece’ su daga gare shi? Annabi Zakariya ya gaya mana.
Shigar da Zakariya ya annabta
Ko da yake Isa al Masih ya sake aiwatar da abin da tsoffin sarakunan suka yi shekaru ɗaruruwa da suka shige, ya yi abin dabam. Annabi Zakariyya s.a.w annabci mai zuwa sunan Masih, ya kuma yi annabci cewa Masih zai shiga Urushalima a kan jaki. Jadawalin lokaci ya nuna Annabi Zakariyya a cikin tarihi, tare da wasu annabawa waɗanda suka annabta abubuwan da suka faru na Dabino Lahadi.
Annabawan da suka hango shigowar Isa Urushalima a ranar dabino
An yi ƙaulin ɓangare na wannan annabcin a cikin Bisharar Yohanna a sama (a cikin shuɗi na rubutu). Cikakken annabcin Zakariya yana nan:
Ki yi murna ƙwarai, ya Sihiyona!
Ta da murya ya Urushalima!
Ga Sarkinki yana zuwa wurinki,
Shi mai adalci ne, mai nasara,
Shi kuma mai tawali’u ne,
Yana bisa kan jaki, a kan aholaki.
Ubangiji ya ce,
“Zan datse karusa daga Ifraimu,
In datse ingarman yaƙi a Urushalima,
Zan kuma karya bakan yaƙi.
Sarkinki zai tabbatar wa al’umman duniya da salama,
Mulkinsa zai zama daga teku zuwa teku,
Daga Kogin Yufiretis zuwa matuƙar duniya.”
Ubangiji ya ce, “Ke kuma, saboda jinin alkawarina da yake tsakanina da ke,
Zan ‘yantar da waɗanda suke cikin rami, Waɗanda aka kama daga cikinki.
Zakariya 9:9-11
Wannan Sarkin da Zakariya ya annabta zai bambanta da sauran sarakuna. Ba zai zama Sarki ta yin amfani da ‘karusai’, ‘dawakan yaƙi’ da ‘bakan yaƙi’ ba. A gaskiya ma wannan Sarkin zai kawar da waɗannan makaman kuma a maimakon haka zai ‘yi shelar salama ga al’ummai. Duk da haka, wannan Sarkin zai kasance yana kokawa don ya kayar da abokin gaba. Dole ne ya yi jihadi kamar yadda yake a cikin jihadi mafi girma.
Wannan a fili yake idan muka gane makiyin da wannan sarki zai fuskanta. A ka’ida, makiyin sarki wani sarki ne daga wata al’umma mai adawa, ko wata runduna, ko tawaye daga mutanensa, ko mutanen da suke adawa da shi. Amma annabi Zakariya ya rubuta cewa Sarkin ya bayyana bisa ‘jaki’ kuma ‘waɗanda za su yi shelar salama’ za su ‘‘Yantar da fursunoni daga ramin da babu ruwa(v11). ‘Ramin’ ita ce hanyar Ibrananci na nufin kabari, ko mutuwa. Wannan Sarkin zai ‘yantar da waɗanda suke fursuna, ba na ’yan mulkin kama-karya ba, ’yan siyasa masu cin hanci da rashawa ko kuma waɗanda ke cikin kurkukun da mutum ya yi, amma waɗanda suke ‘ fursuna’ na mutuwa.[1]
Idan muna maganar ceton mutane daga mutuwa muna nufin ceton wani don a kashe mutuwa. Za mu iya, alal misali, kubutar da wani da ke nutsewa, ko mu ba da wani magani da zai ceci ran wani. Wannan ‘ceton’ yana jinkirta mutuwa kawai domin wanda ya sami ceto zai mutu daga baya. Amma Zakariya ba yana annabcin ceton mutane daga mutuwa ba amma game da ceto waɗanda aka ɗaure da mutuwa—waɗanda suka riga sun mutu. Sarki yana zuwa a kan jakin da Zakariya ya annabta zai fuskanci mutuwa kuma ya ci nasara kanta – ‘yantar da fursunoninsa. Wannan yana buƙatar gwagwarmaya mai girma – jihadin da ba a taɓa ganin irinsa ba. A wasu lokuta malamai suna yin ishara da ”babban jihadin’ gwagwarmayarmu ta cikin gida da kuma ‘karamin jihadin’ gwagwarmayarmu ta waje. A fuskantar ‘rami’ wannan Sarki zai shiga cikin wadannan gwagwarmaya ko jihadi.
Wane irin makamai ne Sarki zai yi amfani da shi a wannan jihadi ko gwagwarmayar mutuwa? Annabi Zakariya ya rubuta cewa wannan Sarkin zai ɗauki “jinin alkawari da ku” ne kawai a yaƙinsa a cikin rami. Jininsa zai zama makamin da zai fuskanci mutuwa da shi.
Da shiga Urushalima a kan jaki Isa ya ayyana kansa shi ne wannan Sarki – da Masih.
Shiyasa Isa al Masih SAW yake kuka da bakin ciki
A ranar dabino lokacin da Isa al Masih ya shiga Urushalima (wanda aka fi sani da Shigar Nasara) shugabannin addini sun yi hamayya da shi. Linjilar Luka ta kwatanta yadda Isa al Masih ya mayar da martani ga hamayyarsu.
Da ya matso kusa, ya kuma hangi birnin, sai ya yi masa kuka, ya ce, “Da ma a ce a yanzu kun san abubuwan da suke kawo salama. Amma ga shi, a yanzu a ɓoye suke a gare ku. Don lokaci zai auko muku da maƙiyanku za su yi muku ƙawanya, su yi muku zobe, su kuma tsattsare ku ta kowane gefe, su fyaɗa ku a ƙasa, ku mutanen birni duka, ba kuma za su bar wani dutse a kan ɗan’uwansa ba a birninku, don ba ku fahimci lokacin da ake sauko muku da alheri ba.”
Luka 19:41–44
Isa al Masih ya ce musamman shugabanni ya kamata su ‘amince da lokaci na zuwan Allah a wannan rana. Me yake nufi? Me suka rasa?
Annabawa sun yi annabci ‘ranar’
Ƙarnuka kafin annabi Daniyel (AS) ya annabta cewa Masih za su zo bayan shekaru 483 bayan dokar sake gina Urushalima. Mun ƙididdige shekarar da ake sa ran Daniyel ta zama 33 AD – shekarar da Isa al Masih ya shiga Urushalima a kan jaki. Hasashen shekarar shigowar, shekaru ɗaruruwan kafin ta faru, abin mamaki ne. Amma ana iya lissafin lokacin zuwa rana. (Don Allah bita anan farko kamar yadda muke ginawa akansa).
Annabi Daniyel ya annabta shekaru 483 ta yin amfani da shekara ta kwanaki 360 kafin a bayyana Masih. Don haka adadin kwanakin shine:
Shekaru 483 * kwana 360/shekara = kwanaki 173880
Dangane da kalandar duniya ta zamani tare da kwanaki 365.2422 / shekara wannan shine shekaru 476 tare da ƙarin kwanaki 25. (173 880/365.24219879 = 476 saura 25)
Yaushe ne aka ba da dokar a maido da Urushalima wadda ta fara kirgawa? An ba shi:
Wata rana a watan Nisan, a shekara ta ashirin ta sarautar sarki Artashate …
Nehemiya 2:1
Wace ranar Afrilu (wata ɗaya a kalandar Yahudawa) ba a ba da shi ba, amma 1 ga Nisan wataƙila tun lokacin da aka soma Sabuwar Shekara, yana ba da dalilin da ya sa Sarkin ya yi magana da Nehemiya a bikin. Ranar 1 ga Nisan kuma za ta nuna sabon wata tun da watanni ne (kamar kalandar Musulunci). An kayyade sabon wata a al’adar musulmi – tare da sanannun maza masu lura da sabon jinjirin wata (hilal). Da ilimin taurari na zamani mun san lokacin da aka fara ganin sabon wata da ke alamta ranar 1 ga Nisan, 444 BC. Abin da ke da wuya shi ne sanin ko masu lura sun ga jinjirin farko a ranar ko kuma ba a yi ba kuma an jinkirta farkon watan Nisan da kwana ɗaya. Ƙididdigar taurari suna sanya jinjirin wata na Nisan 1 na 20th shekarar Sarkin Farisa Artaxerxes da ƙarfe 10 na dare a ranar 4 ga Maris, 444 BC a kalandar zamani.[2]. Idan an rasa bayyanar jinjirin watan, ranar 1 ga Nisan zai kasance washegarin ranar 5 ga Maris, 444 BC. Ko ta yaya, da an ba da dokar Farisa na maido da Urushalima a ranar 4 ga Maris ko 5 ga Maris, 444 BC.
Ƙara shekaru 476 na lokacin annabcin Daniyel zuwa kwanan wata ya kai mu ga Maris 4 ko 5, 33 AD. (Babu shekara ta 0, kalandar zamani tana tafiya daga 1BC zuwa 1 AD a shekara guda don haka lissafin shine -444 + 476 +1= 33). Ƙara sauran kwanaki 25 na lokacin annabcin Daniyel zuwa 4 ko 5 ga Maris, 33 AD ya ba mu 29 ga Maris ko 30, 33 AD, wanda aka kwatanta a cikin jerin lokutan da ke ƙasa. Maris 29, 33 AD, ta kasance Lahadi – Dabino Lahadi – A ranar da Annabi Isa (AS) ya shiga Urushalima a kan jaki, yana cewa shi Masih ne. Mun san hakan domin Juma’a mai zuwa ita ce Idin Ƙetarewa – kuma Idin Ƙetarewa ko da yaushe a kan 14 ga Nisan ne. 14 ga Nisan a shekara ta 33 AD ita ce 3 ga Afrilu. Kasancewar kwanaki 5 kafin Juma’a 3 ga Afrilu, Palm Lahadi ita ce 29 ga Maris.
Ta shiga Urushalima a ranar 29 ga Maris 33 AD, zaune a kan jaki, annabi Isa A.S ya cika annabcin Zakariya da annabcin Daniyel har wa yau. An kwatanta wannan a cikin jerin lokutan da ke ƙasa.
Daniyel ya annabta kwanaki 173 880 kafin bayyanar Masih; Nehemiya ya fara lokacin. Ya ƙare a ranar 29 ga Maris, 33 AD lokacin da Isa ya shiga Urushalima a ranar dabino
Wadannan annabce-annabce masu yawa da suka cika a rana guda suna nuna alamun da Allah ya yi amfani da su wajen bayyana shirinsa game da Masih. Amma daga baya a wannan rana Isa al Masih ya sake cika wani annabci daga Annabi Musa SAW. A cikin yin haka sai ya tayar da abubuwan da za su kai ga jihadinsa da ‘rami’ – makiyinsa mutuwa. Mu dubi wannan gaba.
[1] Wasu misalan yadda ‘rami’ ke nufin mutuwa ga annabawa:
Amma a maimakon haka an saukar da kai a sashe mafi zurfi a lahira.
Ishaya 14:15Ba wanda yake yabonka a lahira, Matattu ba za su iya dogara ga amincinka ba.
Ishaya 38:18Yana gab da shiga kabari,Ransa yana hannun mala’ikun mutuwa.
Ayuba 33:22Za su jefar da kai cikin rami, Za ka mutu kamar waɗanda suka mutu a tsakiyar teku.
Ezekiyel 28:8An binne su a can ƙurewar lahira. Taron jama’arta suna kewaye da kabarinta.
Ezekiyel 32:23Ka dawo da ni daga lahira. Na gangara tare da waɗanda suke gangarawa cikin zurfafa a ƙasa, Amma ka ceci raina.
Zabura 30:3
[2] Don jujjuyawa tsakanin kalandar tsoho da na zamani (misali Nisan 1 = Maris 4, 444BC) da lissafin tsoffin wata na yi amfani da aikin Dr. Harold W. Hoehner, Abubuwan Tarihi na Rayuwar Kristi. 1977. 176pp.