Idan lokacin azumi ya yi a watan Ramadan nakan ji abokaina sun tattauna yadda za a fi yin azumi. Tattaunawar ta ta’allaka ne kan lokacin farawa da dakatar da azumi. Idan Ramadan ya zo a lokacin rani, kuma da yake muna zaune a arewa da kusan sa’o’i 16 ko fiye da hasken rana, tambaya ta taso ko mutum zai iya amfani da wani ma’aunin hasken rana (kamar fitowar alfijir zuwa faɗuwar rana a Makka) don yin azumi? Abokai na suna bin hukunce-hukunce daban-daban da malamai daban-daban suka yi a kan haka da makamantansu kan abin da ya halatta da wanda bai halatta ba.
Muhimmanci kamar yadda waɗannan tattaunawa suke, sau da yawa muna mantawa daidai da mahimmancin tambaya ta yadda za mu rayu don haka azuminmu ya faranta wa Allah rai. Annabawa sun rubuta game da wannan kuma saƙonsu game da rayuwa mai daɗi don azumi mai daɗi yana da muhimmanci a yau kamar yadda yake a zamaninsu.
Annabi Ishaya (A.S) ya rayu ne a lokacin da muminai suke aiwatar da ayyukansu na addini (kamar sallah da azumi) tsantsa. Sun kasance masu addini.
Tarihin Annabi Ishaya (A.S) tare da wasu annabawa a Zabur
Amma kuma lokaci ne na cin hanci da rashawa (duba gabatar da Zabur ). Jama’a suna ta fada da jayayya da jayayya. Sai annabi ya kawo musu wannan sako.
Azumi na Gaskiya
Ubangiji ya ce, “Ku yi kuka da ƙarfi, ba ƙaƙƙautawa!
Ku ta da muryoyinku kamar busar ƙaho.
Ku shaida wa jama’ata laifinsu,
ku shaida wa zuriyar Yakubu zunubansu.
2Duk da haka suna ta nemana kowace rana,
suna murna su san al’amurana,
sai ka ce su al’umma ce wadda take aikata adalci,
wadda kuma ba ta rabu da dokokin Allahnta ba.
Suna roƙona in yi musu shari’ar adalci,
suna murna su zo kusa da Allah.”
3 Mutane sukan ce, “Me ya sa muka yi azumi,
Ubangiji bai gani ba?
Me ya sa muka ƙasƙantar da kanmu,
Ubangiji kuwa bai kula ba?”Ubangiji ya ce musu, “Duba, a ranar da kuke azumi, nishaɗin kanku kuke nema,
kuna zaluntar dukan ma’aikatanku.
4 Duba, kuna azumi don ku yi jayayya ne, ku yi ta faɗa,
ku yi ta naushin juna.
Irin wannan azumi naku a wannan rana,
ba zai sa a ji muryarku a can Sama ba.
5 Irin azumin da nake so ke nan ne?
Wato ranar da mutum zai ƙasƙantar da kansa kawai.
Wato ku sunkuyar da kanku ne kamar jema,
ku kuma shimfiɗa tsumma, ku barbaɗa toka a inda kuke zama.
Kun iya ce da wannan azumi,
karɓaɓɓiyar rana ga Ubangiji?6 “To, ba irin wannan azumi ne na zaɓa ba?
Wato ku kwance sarƙoƙin mugunta,
ku kwance masu karkiya,
ku ‘yantar da waɗanda ake zalunta,
ku kakkarye kowace karkiya.
7 Ku ci abincinku tare da mayunwata,
ku kuma shigo da matalauta, marasa mahalli a cikin gidajenku.
Idan kuma kun ga wanda yake tsirara, ku sa masa sutura,
kada kuma ku ɓoye fuskokinku ga ‘yan’uwanku.
8 “Sa’an nan haskenku zai keto kamar ketowar alfijir,
za ku warke nan da nan.
Adalcinku zai yi muku jagora,
zatina zai rufa muku baya.
9 Sa’an nan za ku yi kira, ni kuwa zan amsa,
za ku yi kuka, ni kuwa zan ce muku, ‘Ga ni.’
“Idan kuka kawar da karkiya daga cikinku,
kuka daina nuna wa juna yatsa, da faɗar mugayen maganganu,
10 idan kuka ƙosar da mayunwata,
kuka biya bukatar waɗanda suke shan tsanani,
sa’an nan ne haskenku zai haskaka cikin duhu,
duhunku kuma zai zama kamar hasken tsakar rana.
11 Zan bi da ku kullayaumin,
zan biya bukatarku da abubuwa masu kyau,
in sa ƙasusuwanku su yi ƙarfi,
ku zama kamar lambun da ake masa banruwa,
za ku zama kamar maɓuɓɓugar ruwa da ba ta ƙonewa.
12 Za ku sāke gina tsofaffin kufanku na dā can,
za ku sāke kafa tushen zuriya da yawa.
Za a kira ku, ‘Masu gyaran abin da ya lalace,
masu sāke gyaran gidaje.’ ”
Ishaya 58: 1-12
Ashe waɗannan alkawuran na yalwar rai daga azumi na gaskiya ba abin mamaki ba ne? Amma mutanen wancan lokacin ba su saurari annabi ba kuma ba su tuba ba ( koyarwar annabi Yahaya SAW game da tuba ). Don haka aka yi musu hukunci kamar yadda Annabi Musa (A.S) ya annabta . Wannan saƙon ya kasance gargaɗi a gare mu tun lokacin da Ishaya ya kwatanta yadda suka yi sa’ad da suke azumi kamar yau.
Ba zai yi amfani ba, yin azumi, da duk wani hukunci da limamanmu suka yarda, kuma har yanzu mun kasa faranta wa Allah rai ta hanyar rayuwa da za ta bata masa rai. Don haka ku fahimci yadda ake samun rahamarSa ta wurin Annabi Isa al Masih PBUH.