Mun yi nazari dalla-dalla game da wannan tambaya, ta hanyar amfani da bacewar Dutsen Ka’aba (a shekara ta dari uku da sha takwas (318) bayan hijira) don kwatanta wannan batu.
Wadanda suka yi musanta cewa Isa al-Masih (A.S) ya mutu akan giciye yawanci suna nuni ne ga Ayah An-Nisa (dari da hamsin da bakwai (157)).
Da faɗarsu: “Lalle ne mu, mun kashe Masĩhu ĩsã ɗan Maryama Manzon Allah,” alhãli kuwa ba su kashe shi ba, kuma ba su kẽre shi ba, kuma ammaan kamanta shi ne a garẽ su. Lalle ne waɗanda sauka sãɓã wa jũna a cikin sha’aninsa lalle ne, sunã shakka daga gare, shi, bã da wani ilmi fãce bin zato kuma ba su kashe shi ba bisa ga yaƙĩni.
Suratul Nisa 4:157
An kashe Isa al Masih ?
Lura wannan bai cewa Isa al Masih bai mutu ba. Ya ce Yahudawa ‘ba su kashe shi ba…’ wanda ya bambanta. Linjila ya rubuta yadda Yahudawa suka kama Annabi, da kuma Kayafa Babban Firist yana yi masa tambayoyi amma
Daga wurin Kayafa kuma suka kai Yesu fādar mai mulki. Da asuba ne kuwa. Su kansu ba su shiga fādar ba, wai don kada su ƙazantu su kāsa cin jibin Ƙetarewa.
Yahaya 18: 28
Bilatus shi ne gwamnan Roma. Da yake a ƙarƙashin mulkin Romawa, Yahudawa ba su da ikon kashewa. Sai Bilatus ya ba da annabin ga sojojinsa na Romawa.
Sa’an Bilatus ya bāshe shi gare su su gicciye shi.
Yahaya 19: 16
Don haka gwamnatin Roma da sojojin Roma ne suka gicciye shi – ba Yahudawa ba. Tuhumar da almajiran Annabi suka yi wa shugabannin Yahudawa ita ce
…wanda kuka bashe shi, kuka kuma ƙi shi, a gaban Bilatus, sa’ad da ya ƙudura zai sake shi.
Ayyukan Manzanni 3: 13
Yahudawa suka ba da shi ga Romawa kuma suka gicciye shi. Bayan ya mutu a kan giciye, sai suka sa gawarsa a cikin kabari
A wurin da aka gicciye shi kuwa akwai wani lambu, a cikin lambun kuma da wani sabon kabari wanda ba a taɓa sa kowa ba. 42 Da yake ranar shiri ce ta Yahudawa, kabarin kuma na kusa, sai suka sa Yesu a nan.
Yahaya 19: 41-42
An-Nisa dari da hamsin da bakwai (157) ya ce Yahudawa ba su gicciye Isa al Masih ba. Wannan daidai ne. Romawa ne suka yi.
Suratul Maryam da rasuwar annabi
Suratul Maryam ta fayyace ko Isa al Masih ya mutu ko bai mutu ba.
“Kuma aminci ya tabbata a gare ni a rãnar da aka haife ni da rãnar da nake mutũwa da rãnar da ake tãyar da ni inã mai rai.”
Wancan ne Ĩsã ɗan Maryamu, maganar gaskiya wadda suke shakka a cikinta.
Suratu Maryam 19:33-34
Wannan ya bayyana sarai cewa Isa al Masih ya hango kuma yayi magana game da zuwan mutuwarsa, kamar yadda Linjila ya rubuta .
Ra’ayin ‘aka kashe Yahuda” kaidar
Amma akwai ka’idar da ta yaɗu cewa Yahuda ya rikide ya zama kamar Isa al Masih. Sai Yahudawa suka kama Yahuda (wanda yanzu yake kama da Isa), Romawa suka gicciye Yahuda (har yanzu yana kama da Isa), kuma a ƙarshe, suka binne Yahuda (har yanzu yana kama da Isa). A cikin wannan ka’idar, Isa al Masih ya tafi sama kai tsaye ba tare da ya mutu ba. Ko da yake AlKur’ani ko Linjila a ko’ina ba su bayyana irin wannan cikakken tsari ba, amma duk da haka ya shahara. Don haka bari mu bincika wannan ka’idar.
Isa al Masih a cikin tarihin tarihi
Tarihin duniya ya rubuta nassoshi da yawa game da Isa al Masih da mutuwarsa. Mu duba biyu. Masanin tarihin Romawa Tacitus ya ambaci Isa al Masih lokacin da yake rubuta yadda Sarkin Roma Nero ya tsananta wa mabiyan annabi na farko a AD sittin da biyar (65). Tacitus ya rubuta:
An azabtar da Nero. mutanen da aka fi sani da Kiristoci, waɗanda aka ƙi saboda girmansu. Pontius Bilatus, mai kula da Yahudiya a zamanin Tiberius ya kashe Christus, wanda ya kafa sunan; amma camfi mai halakarwa, da aka danne na ɗan lokaci ya sake barkewa, ba ta wurin Yahudiya kaɗai ba, inda ɓarnar ta samo asali, amma ta birnin Roma kuma. Tacitus Annals XV. 44
Tacitus ya tabbatar da cewa Isa al Masih shine:
- 1) mutum mai tarihi;
- 2) Pontius Bilatus ya kashe shi;
- 3) Mabiyansa sun fara motsi a Yahudiya (Urushalima) bayan mutuwar annabi Isa al Masih.
- 4) A shekara ta sittin da biyar (65) AD (lokacin Nero) sun bazu daga Yahudiya zuwa Roma don haka Sarkin Roma ya ga cewa dole ne ya dakatar da shi.
Yusufu shugaban sojan Yahudawa ne/masanin tarihi yana rubutu game da tarihin Yahudawa a ƙarni na farko. A cikin haka ya rufe rayuwar Isa al Masih da wadannan kalmomi:
A wannan lokaci akwai wani mutum mai hikima… Yesu. … mai kyau, kuma… na kirki. Kuma mutane da yawa daga cikin Yahudawa da sauran al’ummai suka zama almajiransa. Bilatus ya hukunta shi a gicciye shi kuma ya mutu. Kuma waɗanda suka zama almajiransa ba su bar almajiransa ba. Suka ruwaito cewa ya bayyana gare su bayan kwana uku da gicciye shi, kuma yana da rai.
Yusufu. 90 AD. Abubuwan tarihi xviii. 33
Yusufu ya tabbatar da cewa:
- 1) Isa al Masih ya wanzu,
- 2) Malamin addini ne.
- 3) Bilatus mai mulkin Roma ya kashe shi.
- 4) Almajiransa sun yi shelar tashin Isa al Masih a bainar jama’a nan da nan.
Da alama daga waɗannan bayanan tarihi cewa mutuwar annabi sanannen abu ne, wanda ba a jayayya ba, tare da almajiransa sun yi shelar tashinsa ga duniyar Romawa.
Tarihin Tarihi – Daga Littafi Mai Tsarki
Ga yadda littafin Ayyukan Manzanni a cikin Littafi Mai Tsarki ya faɗi abin da ya faru sa’ad da almajiran suka yi shelar tashin Yesu Isa al Masih a Urushalima, a Haikali, ’yan makonni bayan gicciye shi.
Suna cikin yin magana da jama’a sai firistoci da shugaban dogaran Haikali da Sadukiyawa suka ji haushi ƙwarai, suka aukar musu, 2 don suna koya wa jama’a, suna tabbatar da tashi daga matattu, suna misali da Yesu. 3 Sai suka kama su, suka sa su a gidan waƙafi kafin gobe, don magariba ta riga ta yi. 4 Amma da yawa daga cikin waɗanda suka ji wa’azin sun ba da gaskiya, har jimillarsu ta kai wajen mutum dubu biyar.
5 Kashegari shugabanninsu da dattawansu da malamansu na Attaura suka taru a Urushalima, 6 tare da Hanana, babban firist, da Kayafa, da Yahaya, da Iskandari, da kuma duk waɗanda suke dangin babban firist. 7 Da suka tsai da su a tsakiya, suka tuhume su, suka ce, “Da wane iko ne, ko kuwa da wane suna ne, kuka yi haka?”
8 Sai Bitrus, cike da Ruhu Mai Tsarki, ya ce musu, “Ya ku shugabannin jama’a, da dattawa, 9 in dai ana tuhumarmu ne yau a kan alherin da aka yi wa gajiyayyen mutumin nan, ta yadda aka warkar da shi, 10 to, sai ku sani, ku duka, da kuma duk jama’ar Isra’ila, da sunan Yesu Almasihu Banazare, wanda ku kuka gicciye, wanda kuma Allah ya tashi shi daga matattu, albarkacinsa ne mutumin nan yake tsaye a gabanku lafiyayye. 11 Wannan shi ne dutsen nan da ku magina kuka raina, shi ne kuwa ya zama mafificin dutsen gini.
12 Ba kuma samun ceto ga wani, domin ba wani suna duk duniyan nan da aka bayar cikin mutane, wanda lalle ta wurinsa ne za mu sami ceto.”
13 To, da suka ga ƙarfin halin Bitrus da Yahaya, suka kuma gane marasa ilimi ne, talakawa kuma, suka yi mamaki, suka kuwa shaida su, a kan dā suna tare da Yesu. 14 Amma da suka ga mutumin nan da aka warkar ɗin yana tsaye tare da su, suka rasa hanyar yin mūsu. 15 Bayan sun umarce su, su fita daga majalisa, suka yi shawara da juna, 16 suka ce, “Yaya za mu yi da mutanen nan? Don hakika sanannen abu ne ga dukan mazauna Urushalima, cewa an yi wata tabbatacciyar mu’ujiza ta wurinsu, ba mu kuwa da halin yin mūsawa. 17 Amma don kada abin ya ƙara bazuwa a cikin mutane, sai mu yi musu kashedi, kada su kuskura su ƙara yi wa kowa magana, suna kama wannan suna.”
Ayyukan Manzanni 4: 1-17
17 Amma babban firist ya taso, da duk waɗanda suke tare da shi, wato ‘yan ɗariƙa Sadukiyawa, suna kishi gaya, 18 suka kama manzannin, suka sa su kurkuku. 19 Amma da daddare sai wani mala’ikan Ubangiji ya buɗe ƙofofin kurkukun, ya fito da su, ya ce, 20 “Ku tafi, ku tsaya a cikin Haikali, ku sanar da jama’a duk maganar wannan rai.”
21 Da suka ji haka, suka shiga Haikalin da sassafe, suna koyarwa.
To, babban firist ya fito, shi da waɗanda suke tare da shi, suka kira majalisa, da dukan shugabannin Isra’ilawa, suka aika kurkuku a kawo su. 22 Amma da dogaran Haikali suka je, ba su same su a kurkukun ba, suka dawo suka ba da labari, suka ce, 23 “Mun iske kurkukun a kulle sosai, masu tsaro kuma na tsaro a bakin ƙofofin, amma da muka buɗe, sai muka tarar ba kowa a ciki.” 24 To, da shugaban dogaran Haikali da manyan firistocin suka ji haka, suka ruɗe ƙwarai a game da su, suka rasa inda abin zai kai.
25 Sai wani ya zo ya ce musu, “Ai, ga shi, mutanen nan da kuka sa a kurkuku suna nan a tsaye a Haikali, suna koya wa jama’a.” 26 Sai shugaban dogaran Haikali da dogaran suka je suka kawo manzannin, amma fa ba ƙarfi da yaji ba, don suna tsoro kada jama’a su jejjefe su da duwatsu.
27 Da suka kawo su, suka tsai da su a gaban majalisar. Sai babban firist ya tambaye su, 28 ya ce, “Mun fa kwaɓe ku da gaske kada ku ƙara koyarwa da sunan nan, amma ga shi, kun gama Urushalima da koyarwarku, har ma kuna nema ku ɗafa mana alhakin jinin mutumin nan.”
29 Amma Bitrus da manzannin suka amsa suka ce, “Wajibi ne mu yi wa Allah biyayya fiye da mutum. 30 Allahn kakanninmu ya ta da Yesu, wanda kuka kashe ta wurin kafe shi a jikin gungume. 31 Shi ne Allah ya ɗaukaka ga damansa, Shugaba da kuma Mai Ceto, domin ya buɗe wa Isra’ila hanyar tuba, su kuma sami gafarar zunubansu. 32 Mu kuwa shaidu ne ga waɗannan al’amura, haka kuma Ruhu Mai Tsarki, wanda Allah ya bai wa masu yi masa biyayya.”
33 Da suka ji haka, sai suka husata ƙwarai da gaske, suna so su kashe su. 34 Amma wani Bafarisiye, wai shi Gamaliyal, masanin Attaura, wanda duk jama’a suke girmamawa, ya miƙe cikin majalisa, ya yi umarni a fitar da mutanen nan waje tukuna. 35 Sa’an nan ya ce musu, “Ya ku ‘yan’uwa Isra’ilawa, ku kula fa da abin da kuke niyyar yi wa mutanen nan. 36 Shekarun baya wani mutum ya ɓullo, wai shi Tudas, yana mai da kansa wani abu, wajen mutum arbaminya kuma suka bi shi, amma aka kashe shi, mabiyansa kuwa aka watsa su, suka lalace. 37 Bayansa kuma, a lokacin ƙirgen mutane, wai shi Yahuza Bagalile ya ɓullo, ya zuga waɗansu suka yi turu, suka bi shi. Shi ma ya hallaka, duk mabiyansa ma aka warwatsa su. 38 To, yanzu ma, ina gaya muku, ku fita sha’anin mutanen nan, ku ƙyale su. Idan dai niyyarsu ko aikinsu na mutum ne, ai, zai rushe, 39 amma in na Allah ne, ba dama ku rushe su. Kada fa a same ku kuna gāba da Allah.”
40 Sai suka bi shawara tasa, suka kuma kirawo manzannin, suka yi musu dūka, suka kwaɓe su kada su ƙara magana da sunan Yesu, sa’an nan suka sake su. 41 To, suka tashi daga gaban majalisar, suna farin ciki a kan an ga sun isa su sha wulakanci saboda sunan Yesu. 42 Kowace rana kuwa, ko a Haikali ko a gida, ba su daina koyarwa da yin bishara, cewa Yesu shi ne Almasihu ba.
Ayyukan Manzanni 5: 17-42
Ka lura da yadda shugabannin Yahudawa suka yi ƙoƙari sosai don su daina saƙonsu. Kamar gwamnatoci a yau waɗanda ke tsoron sabbin ƙungiyoyi sun kama, suka yi barazanar, suka yi musu duka sannan suka kashe (wasu) almajirai don ƙoƙarin hana su. Waɗannan almajirai sun yi shelar saƙonsu a Urushalima – birni ɗaya inda makonni kaɗan da suka gabata aka kashe wani mai kamannin Isa al Masih a bainar jama’a aka binne shi. Amma wa aka kashe? Annabi? Ko kuwa Yahuda ya yi kama da shi?
Bari mu dubi madadin kuma mu ga abin da ke da ma’ana.
Gawar Isa al Masih da kabari
Akwai zaɓuɓɓuka biyu kawai game da kabarin. Ko dai kabarin babu kowa ko kuma a cikinsa akwai gawa mai kama da annabi. Babu wasu zaɓuɓɓuka.
Bari mu ɗauka ka’idar cewa Yahuda ya yi kama da annabi, an gicciye shi maimakonsa, sa’an nan kuma aka sanya jikinsa (kamar annabi) a cikin kabarin. Yanzu ka yi tunanin abubuwa na gaba da muka sani sun faru a tarihi. Yusufu, Tacitus da Ayyukan Manzanni duk sun gaya mana cewa almajiran sun fara saƙonsu a Urushalima kuma mahukuntan da ke wurin sun ɗauki mataki mai ƙarfi don adawa da saƙon almajiran jim kaɗan bayan gicciye (na Yahuda wanda ya yi kama da annabi – tunda muna ɗaukar wannan ka’idar). . Amma wannan ka’idar ta yarda cewa Yahuda ya mutu. A cikin wannan ka’idar, jiki ya kasance a cikin kabari (amma har yanzu ya canza zuwa kamannin annabi). Almajirai, gwamnati, Tacitus, Yesufu – kowa da kowa – zai yi kuskure ya yi tunanin jikin na annabi ne amma da gaske gawar Yahuda ce (kamar annabi).
Wannan ya haifar da tambaya…
Me ya sa shugabannin Romawa da Yahudawa da ke Urushalima za su ɗauki irin waɗannan matakai masu ƙarfi don su daina labarin tashin matattu idan har yanzu jikin yana cikin kabari, kusa da saƙon da almajiran suka yi a bainar jama’a na tashin annabi daga matattu? Da a ce gawar Yahuda (kamar Isa al Masih) yana cikin kabarin da ya zama abu mai sauƙi ga hukuma su nuna wa kowa wannan gawar kuma ta haka ne suka karyata almajiran (wanda ya ce ya tashi) ba tare da an ɗaure shi ba. azabtarwa kuma a karshe ya shahada su. Dalilin da ya sa ba su yi haka ba shi ne, babu wanda zai nuna – kabarin babu kowa.
Bakar Dutse , Kaaba da Masallatan Makkah da Madina a matsayin misali
A shekara ta dari tara da talatin (930) miladiyya (318H) wata kungiyar Shi’a masu adawa da sarakunan Abbasiyawa na lokacin sun sace Bakar Dutse ( al-Hajaru al-Aswad ) suka cire shi daga Ka’aba a Makka. Sun shafe shekaru 23 suna rike da shi kafin su mayar da shi dakin Ka’aba. Baƙar Dutse na iya ɓacewa.
Ka yi tunanin irin wannan yanayi inda wata ƙungiya ta fito fili ta yi shela ga taron jama’a a Babban Masallacin Makka ( al-Masjid al-Haram ) cewa Baƙar Dutse ba ya nan a kusurwar Gabashin Ka’aba. Sakon nasu yana da gamsarwa har alhazai a Masallacin suka fara yarda cewa Bakar Dutse ya tafi. Ta yaya masu kula da Masallatan Harami Biyu ( Kādim al-Ḥaramayn aš-Šarīfayn ) za su yi yaƙi da wannan saƙo?
Idan sakon karya ne kuma har yanzu Bakar Dutse yana cikin Ka’aba hanya mafi kyau da masu kula da su su dakatar da wannan sako shi ne su nuna a bainar jama’a cewa har yanzu Dutsen yana nan a dakin Ka’aba kamar yadda ya kasance tun shekaru aru-aru. Sa’an nan wannan ra’ayin za a tozarta nan take. Kusancin Bakar Dutse zuwa Masallacin Makka ya sa hakan ya yiwu. Sabanin haka, idan masu kula ba za su iya nuna Dutsen Baƙar fata don karyata wannan ra’ayi ba, to wannan yana nuna cewa lallai ya ɓace kamar dari uku da sha takwas (318) bayan hijira.
To amma idan wannan kungiya ta kasance a Masallacin Manzon Allah (Sallallahu Alaihi Wasallam) da ke Madina ( Al-Masjid an-Nabawī ) suna sanar da cewa an cire Bakin Dutse daga Ka’aba a Makka (kilomita dari hudu da hamsin)? Sannan zai yi wuya Ma’aikatan Masallatan Harami guda biyu su karyata labarinsu tunda da wuya a nuna wa mutanen Madina Bakar Dutsen da ya yi nisa.
Hujja a nan ita ce. Kusancin abu mai tsarki da jayayya game da shi yana sauƙaƙa warwarewa ko tabbatar da iƙirari game da shi tunda yana kusa don bincika.
Shugabannin Yahudawa masu hamayya da saƙon tashin matattu ba su musanta shi da jiki ba
Wannan ƙa’ida ta shafi jikin Yahuda/Isa a Urushalima. Kabarin da gawar Yahuda (kamar Yesu) ke kwance yana da nisan mil daga Haikali inda almajiran Isa al Masih ke ta ihu ga taron cewa annabi ya tashi daga matattu. Da ya kasance da sauƙi shugabannin Yahudawa su ɓata saƙonsu na tashin matattu ta wurin nuna jikin (kamar Yesu) a cikin kabari kawai. Gaskiya ne cewa saƙon tashin matattu (wanda ba shi da tushe da jiki har yanzu a cikin kabarin) ya samo asali ne a kusa da kabarin da kansa, inda kowa zai iya ganin shaidar. Tun da yake shugabannin Yahudawa ba su ƙaryata saƙonsu ba, ta wurin nuna jiki, babu wani jikin da zai nuna.
Dubban mutane sun gaskata saƙon tashin matattu a Urushalima
Dubban mutane sun fara imani da tashin matattu na zahiri na Isa al Masih a Urushalima a wannan lokacin. Da a ce kana ɗaya daga cikin jama’ar da suke sauraron Bitrus, kana tunanin ko saƙonsa gaskiya ne, da ba za ka ɗauki hutun abincin rana don ka je kabarin ka duba ko da sauran gawa ba ne. akwai? Da a ce jikin Yahuda (kamar annabi Isa al Masih) yana cikin kabarin babu wanda zai gaskata saƙon manzanni. Amma tarihi ya rubuta cewa sun sami dubban mabiya tun daga Urushalima. Wannan ba zai yiwu ba da jikin da yake kama da na annabi a Urushalima. Jikin Yahuda da ya rage a cikin kabarin ya haifar da rashin fahimta. Ba shi da ma’ana.
Ka’idar Jikin Yahuda ba za ta iya bayyana kabari mara komai ba.
Matsalar wannan ka’idar ta Yahuda da aka canza zuwa kamanni Isa al Masih sannan aka gicciye shi aka binne a wurinsa, ita ce ta ƙare da wani kabari da aka mamaye. Amma kabarin da babu kowa a ciki shi ne kawai bayani ga almajiran da za su iya farawa, makonni kadan bayan Fentakos , wani motsi da ya danganci tashin manzo a cikin birni guda da aka kashe.
Zaɓuɓɓuka biyu ne kawai, ɗaya da jikin Yahuda yana kama da annabin da ya rage a cikin kabarin, da tashin Isa al Masih da wani kabari mara komai. Tun da gawar da ya rage a cikin kabarin yana kaiwa ga rashin fahimta, to lallai Isa al Masih ya mutu a hannun Romawa kuma ya tashi daga kabarin kamar yadda aka bayyana a sarari, yana ba mu kyautar rai .
A ci gaba da binciko wannan tambaya, mai bincike Cumming ya yi bitar tafsirin adabin Sunna daga malamai da malamai.