Bayan mutuwar Ibrahim , an kira zuriyarsa Isra’ilawa. Bayan shekara ɗari biyar sun zama babbar kabila kamar yadda Allah ya yi alkawari , amma Masarawa kuma sun bautar da su.
Hakan ya faru ne saboda Yusuf tattaba kunnen Ibrahim (AS) ya tafi Masar. Bayan haka, bayan shekaru, danginsa suka bi shi. An yi bayanin wannan duka a cikin Farawa 45-46 – Littafin Musa na Farko a cikin Taurat.
To yanzu mun zo ga Alamomin wani Annabi mai girma – Musa (A.S). Littafi na biyu na Attaura, wanda ake kira Fitowa , ya rubuta yadda annabi Musa (A.S) ya ja-goranci Isra’ilawa daga Masar. Allah ya umarci Musa (A.S) da ya fuskanci Fir’aunan Masar, wanda ya haifar da hamayya tsakanin Musa da matsafan Fir’auna. Wannan ya haifar da annoba ko bala’i tara ga Fir’auna. Allah ya ba Fir’auna waɗannan alamu. Amma Fir’auna bai mika kansa ga yardar Allah ba kuma ya saba wa wadannan alamomin.
Suratul 79:15-20 (Nazi’at) – (Wadanda suka Ja Gaba) sun bayyana al’amuran a wanna hanya
Shin, lãbãrin Mũsã ya zo maka?
A lõkacin da Ubangijinsa Ya kirãye shi, a cikin kwari mai tsarki, wato Duwã?
Ka tafi zuwa ga Fir’auna, lalle ne shi, ya ƙẽtare haddi.
“Sai ka ce masa, Kõ zã ka so ka tsarkaka.
“Kuma in shiryar da kai zuwa ga Ubangijinka domin ka ji tsoronSa?”
Sai ya nũna masa ãyar nan mafi girma.
Suratul Muzzammil (Suratul Muzzammil aya ta 73 – Mai lullube) tana bayyana martanin Fir’auna.
Sai Fir’auna ya saɓa wa Manzon, saboda haka Muka kãma shi kãmu mai tsanani.
Suratul 73:16 (Muzzammil)
Menene ‘Babban Alamar’ Musa da aka ambata a cikin suratun Naziat da kuma ‘azaba mai nauyi’ akan Fir’auna da aka kwatanta a cikin suratu Al-Muzzammil? Dukansu Alama da azaba sun zo na gaba, a cikin annoba ta 10 .
Annoba ta 10
Don haka Allah zai zo da annoba ta goma mai kisa. A nan ne Attaura ta yi wani shiri da bayani kafin annoba ta goma ta zo. Kur’ani kuma ya yi ishara da wannan batu a cikin kisasi a cikin aya ta gaba
Kuma Muka bai wa Mũsã ãyõyi tara bayyanannu, kamar Banĩ Isrã’ĩla, a lõkacin da ya jẽ musu, Fir’auna ya ce masa: “Ya Mũsã! Lalle ne nĩ, inã dõka maka sihiri.
Kuma lalle ne haƙĩƙa Mun bai wa Mũsã ãyõyi guda tara bayyanannu, sai ka tambayi Banĩ Isrã’ila, a lõkacin da ya jẽ musu, sai Fir’auna ya ce masa, “Lalle nĩ, inã zaton ka, ya Mũsã, sihirtacce.”
Musa ya ce: “lalle ne haƙĩƙa ka sani bãbu wanda ya saukar da waɗannan, fãce Ubangijin sammai da ƙasa dõmĩn su zama abũbuwan lũra. Kuma lalle ne ni, haƙĩƙa, ina zaton ka, yã Fir’auna, halakakke.”
Suratul 17: 101-102 (Isra:Tafiya Dare)
To ta yaya halaka Fir’auna za ta faru? Allah ya riga ya yi halaka ta hanyoyi daban-daban. Ga mutanen zamanin Nuhu , tana nitsewa cikin rigyawa ta dukan duniya. Ga matar Luɗu, ta zama ginshiƙin gishiri. Amma wannan halakar za ta bambanta domin ita ma za ta zama Babbar Alama – ga dukan al’ummai. Kamar yadda Alkur’ani yake cewa:
Sai ya (Musa) nũna masa ãyar nan mafi girma.
Suratul 79:20 (Nazi-at)
Karanta bayanin annoba ta 10 a cikin Taurat tare da hanyar haɗin yanar gizon nan . Taurat yana ba da cikakken lissafi kuma zai taimaka wajen fahimtar bayanin da ke ƙasa.
Ɗan Ragon Idin Ƙetarewa yana Ceto daga Mutuwa
Wannan littafi ya gaya mana cewa Allah ya hukunta cewa kowane ɗan fari a Masar zai mutu a wannan dare. Duk da haka, waɗanda suke zama a gidajen da aka yi hadaya da ɗan rago da kuma fentin jininsa a madogaran gidan za su rayu. Fir’auna, idan bai yi biyayya ba, zai rasa ɗansa kuma magajin gadon sarauta. Kowane gida a Masar zai rasa ɗansa na fari sai dai idan sun miƙa hadaya ta ɗan rago kuma suka fentin jininsa a madogaransu. Don haka Masar ta fuskanci bala’i na ƙasa.
Amma waɗanda suka ragu a gidajen da aka fentin jinin ɗan rago na hadaya a ƙofofin ƙofa za su rayu. Mala’ikan Mutuwa zai wuce wannan gidan. Saboda haka Isra’ilawa suka kira wannan rana Idin Ƙetarewa .
Amma ga wane ne jinin da ke kan ƙofofin ya zama Alama? Taurat yana gaya mana:
Ubangiji ya ce wa Musa… “…gama ni ne Ubangiji. Jinin (na ragon Idin Ƙetarewa) da yake bisa gidajenku zai nuna inda kuke. Sa’ad da na ga jinin zan tsallake ku, ba kuma wani bala’in da zai same ku, ya hallaka ku, a lokacin da zan bugi ƙasar Masar
Fitowa 12:1, 13
Ubangiji yana neman jinin a ƙofar, idan ya gan shi Mutuwa ta wuce. Amma jinin bai zama wata alama a gare Shi ba. Ya ce jinin ya zama ‘alama a gare ku’ – mutane, ciki har da ku da ni.
Amma ta yaya ya zama Alama a gare mu? Bayan haka Ubangiji ya umarce su.
25 Sa’ad da kuka shiga kasar da Ubangiji zai ba ku kamar yadda ya alkawarta, wajibi ne ku kiyaye wannan farilla. 26 Sa’ad da ‘ya’yanku suka tambaye ku, ‘Ina ma’anar wannan farilla?’ 27 Za ku ce, ‘Hadaya ce ta Idin Ketarewa ga Ubangiji, domin ya tsalake gidajen Isra’ilawa a Masar, lokacin da ya kashe Masarawa, amma bai taba gidajenmu ba.’ Sai jama’ar suka durkusa suka yi sujada.
Fitowa 12:25-27
Idin Ƙetarewa ya Fara Kalanda Yahudawa
Haƙiƙa, mun ga a farkon wannan labari cewa wannan annoba ta goma ta fara kalandar Isra’ila (Yahudawa) ta dā.
Ubanjiji ya ce wa Musa da Haruna a Masar, aya 2,wannan wata zai zama wata na farko a shekara a gare su
Fitowa 12:1-2
Tun daga wannan lokacin, Allah ya umurci Isra’ilawa su fara kalandar da ake yin Idin Ƙetarewa a rana ɗaya kowace shekara. An yi bikin sabuwar shekararsu. Shekaru 3500 Yahudawa suna yin Idin Ƙetarewa kowace shekara don tunawa da wannan taron. Tun da shekarar kalandar Yahudawa ta ɗan bambanta da kalandar Yamma, ranar Idin Ƙetarewa tana motsawa kowace shekara a kalandar Yammacin Turai.
Don haka har yau, shekaru 3500 bayan haka, Yahudawa suna ci gaba da yin Idin Ƙetarewa kowace shekara don tunawa da wannan taron tun zamanin Musa (A.S) don yin biyayya ga umurnin da Ubangiji ya ba da a cikin Attaura.
Ga hoton zamani na Yahudawa da suke yanka ’yan raguna don Idin Ƙetarewa mai zuwa. Kamar dai yadda ake gudanar da bukukuwan Idi.
Idan muka bi bukukuwan Idin Ƙetarewa a tarihi za mu fahimci wani abu mai ban mamaki. Ka lura da lokacin kamawa da shari’ar Isa al Masih (AS) ya faru:
Daga kuma suka kai Isa… fādar mai mulki (Bilatus) … Su kansu ba su shiga fādar ba, wai don kada su ƙazantu su kāsa cin jibin Ƙetarewa …
Yahaya 18:28
Sun kama kuma sun kashe Isa al Masih daidai lokacin Idin Ƙetarewa na kalandar Yahudawa. Wannan ita ce ranar da dukan Yahudawa suke ba da rago don tunawa da ’yan raguna a shekara ta 1500 K.Z., da ya sa Mutuwa ta wuce . Ka tuna a cikin alama ta 3 na Ibrahim , daya daga cikin ladubban Annabi Yahaya (AS) ya ba shi:
Kashegari Yahaya ya tsinkayo Yesu (Isa) na nufo shi, sai ya ce, “Kun ga, ga Ɗan Rago na Allah, wanda zai ɗauke zunubin duniya! Wannan shi ne wanda na ce, ‘Wani yana zuwa bayana, wanda ya zama shugabana, domin dā ma yana nan tun ba ni.’
John 1:29-30
An Hukumta Annabi Isa (A.S) Ranar Idin Ƙetarewa
Isa al Masih, ‘Ɗan Rago na Allah’, an yi hadaya a daidai ranar da dukan Yahudawa suke ba da rago don tunawa da Idin Ƙetarewa na farko da ya soma kalandarsu. Wannan shine dalilin da ya sa Idin Ƙetarewa na Yahudawa yana faruwa a lokaci ɗaya da Ista . Ista tana tunawa da mutuwar Isa al Masih kuma tun da hakan ya faru a Idin Ƙetarewa, Ista da Idin Ƙetarewa suna kusa tare. Tunda kalandar Yammacin Turai ta bambanta ba a rana ɗaya ba ne, amma yawanci a cikin mako ɗaya.
Me Alamun Yi
Yanzu yi tunani na minti daya game da abin da ‘ alamu ‘ suke yi. Kuna iya ganin wasu alamu a ƙasa nan.
Menene ‘alamomi’ suke yi? Su ne masu nuni a cikin zukatanmu don su sa mu yi tunanin wani abu dabam.
Idan muka ga alamar ‘kokon kai da kasusuwa’ yana sa mu yi tunanin mutuwa da haɗari . Alamar ‘Golden Arches’ yana sa mu yi tunani game da Mcdonald’s . ‘√’ akan bandana Nadal shine alamar Nike . Nike yana son mu yi tunanin su idan muka ga wannan akan Nadal. Ana yin alamu don su karkatar da tunaninmu ba ga alamar kanta ba amma ga wani abu da yake nunawa .
Allah ya ce wa Musa cewa jinin Idin Ƙetarewa na farko alama ce a gare mu. To mene ne Allah yake nufi da wannan alamar? Tare da gagarumin lokacin ’yan raguna da aka yi hadaya a rana ɗaya da Isa al Masih, ‘Ɗan Rago na Allah’, alamar ta nuna hadayar Isa mai zuwa .
Idin Ƙetarewa ‘alama’ ce a gare ni domin tana nuni ga hadayar Isa al Masih.
Alamar Idin Ƙetarewa da Ibrahim
Yana aiki a cikin zukatanmu kamar yadda aka nuna a cikin zane.
Alamar tana nuna mana mu yi tunani game da hadayar Yesu. A Idin Ƙetarewa na farko, Isra’ilawa sun yi hadaya da ’yan raguna kuma suka fentin jinin da aka zana domin mutuwa ta wuce bisansu. Wannan alamar da ke nuni ga Masih tana gaya mana cewa ‘Ɗan Rago na Allah’ kuma an yi hadaya kuma jininsa ya zube domin mutuwa ta ratsa kanmu.
Hadayar dan Ibrahim ita ce ta nuna mana cikin tunaninmu ga Isa al Masih.
Tare da hadayar Ibrahim wurin da ragon ya mutu domin ɗansa ya rayu shine Dutsen Moriah – wurin da aka miƙa Isa al Masih (A.S) hadaya bayan shekaru 2000. Hakan ya ba mu damar ‘ga’ ma’anar hadayar Masih ta hanyar nuna wurin. Idin Ƙetarewa kuma yana nuni ga sadaukarwar Masih amma ta wata fuska dabam. Yana nuna ranar kalandar – kalanda ya fara da Idin Ƙetarewa na farko. Ta hanyoyi daban-daban guda biyu, mafi mahimmancin labarun cikin Taurat suna nuni ne kai tsaye ga sadaukarwar Isa al Masih ta hanyar amfani da raguna da aka yanka. Ba zan iya tunanin wani mutum a cikin tarihi wanda aka hango nasararsa ta hanyoyi biyu masu ban mamaki, fiye da shekaru 1000 a baya. Zaka iya?
Kammalawa: Fir’auna da Masar
Amma don gama wannan alamar, me ya faru da Fir’auna? Nassin Taurat ya gaya mana cewa bai kula da gargaɗi ba kuma ɗansa na fari (magaji) ya rasu a wannan dare. Don haka a ƙarshe ya ƙyale Isra’ilawa su bar ƙasar Masar. Amma sai ya canza shawara ya bi su har Bahar Maliya. A can Ubangiji ya sa Isra’ilawa su bi ta cikin bahar, amma Fir’auna ya nutse tare da sojojinsa. Bayan annoba tara, da mutuwar Idin Ƙetarewa, da kuma asarar sojoji, Masar ta ragu sosai. Ba ta sake dawowa da matsayinta na babbar kasa a duniya ba. Allah ya yi mata hukunci.
Bayan Fitowa daga Masar, Musa ya karɓi Doka, kuma za mu bincika gaba . Don ƙarin duba yadda Linjila ya taƙaita wannan alamar duba wannan . Domin tattaunawa kan mutuwar hadaya ta Isa al Masih karanta a nan .